در افغانستان بیشتر از 30 زبان مستقل وجود دارد که در نقاط مختلف افغانستان مردم با لهجه های مختلف به وسیله آن تکلم می کنند . یکی از زبان شناسان مستشرق به نام بینونیست (Benunist)‌در این زمینه چنین بیان می دارد.
ثقافت و فرهنگ کشورهای همسایه بالای افغانستان بی تأثیر نیست ولی به هیچ وجه در از بین بردن تاریخی و مشخصات محلی این کشور اثر نکرده است . مگر به طور یقین یکجا شدن این ثقافت ها یکنوع پیچده گی و اشتراکیت را در زبان ها و نژاد به وجود آورده است . اهمیت زبانها افغانستان مانند سایر زبانهای دنیا مربوط به تعداد گوینده گان آن می باشد . به طور مثال زبانهای پشتو و دری در نقاط وسیعی از افغانستان عمومیت دارند و مردم با آن تکلم می نمایند وتقریبا تمام مردم افغانستان آن را می فهمند . در حالیکه با زبانهای اورمری و یاروشتی فقط چند قریه و خانواده محدود تکلم می نمایند.
زبان اندو اروپائی به دو بخش آریانی (ارانی)‌و هندی تقسیم می شود که زبان آریانی به طور عموم در قسمت های جنوب غرب . شمال غرب و شمال شرق رواج زیاد دارد . و زبانهای مشهور آن : پشتو . دری . بلوچی اورمری وزبان پامیری (غلیچه) می باشد
و در زبان هندی گوربتی . کلشه یی . تیراهی . لهندا . سندی . پنجابی شامل می باشد که زبان مذکور در قسمت های شمال غرب . غرب . شرق و قسمت های مرکزی مروج است .
زبان داردی که یک شاخه میان گروپ هندی آریایی می باشد و زبانهای کتی . بشکلی وایگلی . پرسینی . اشکونی . پشه یی . پراچی و نورستانی در آن داخل می شود . که به طور عموم مردم نورستان ومردمان اطراف آنجا با آن تکلم می نمایند . علاوه از زبان های اندو اروپائی که از آن نام برده شد زبانهای دیگر افغانستان ترکی و مغلی است که شامل دو سلسله می باشد که یکی آن به آسیای مرکزی مربوط می شد مانند: ازبکی . قزاقی قرغیزی وسرتی و سلسله آن به جنوب غرب ارتباط دارد که عبارت اند از : زبانهای ترکمنی و آذری . همچنان با زبانهای سامی (عربی)‌ و دراویدی (براهوی)‌نیز در مناطق شرقی افغانستان تکلم صورت می گیرد . مگر تعداد گوینده گان و متکلمین آن بسیار کم است . در پائین زبانهای افغانستان و آن مناطقی را نشان می دهد که به آن زبانها صحبت صورت می گیرد.
زبان اریانی یا (ارانی)‌. زبان داردی . زبان هندی . زبان ترکی . زبان سامی . و زبان های دراویدی و مغلی .

الف زبان آریانی (ارانی)
• پشتو : مردم در مناطق جنوبی شرقی . جنوب غربی و در مناطق مرکزی با این زبان تکلم می نمایند.
• دری :این زبان در مناطق غربی . شمالی و مناطق مرکزی افغانستان مروج و مردم با آن تکلم می نمایند .
• بلوچی : به شکل قبیلوی در مرو واقع (شمال افغانستان)‌و در مناطق جنوبی هلمند (گودزیره و هامون و صابری) میان مردم مروج است .
• کردی : باشنده گان میان سرحد افغانستان و ایران و مردم غوریان با این زبان صحبت می کنند .
• اورمری در هرز لوگر : در یک منطقه از ولایت لوگر با آن تکلم صورت می گیرد ولی ساحه آن روز به روز محدود شده و از رواج افتاده است.
• پراچی : در دره شتل . دره پغمان . در کاپیسا . در شمال شرق چاریکار و نجراب با این زبان صحبت می کنند.

ب-زبان غلیچه (پامیری)
این زبان در زبانهای ارانی داخل شده و به کوهستانی نیز شهرت دارد.
• منجی و بدغه :در منطقه منجان (میان نورستان و بدخشان)‌مروج است .
• واخی :با این زبان در مناطق شمال شرقی یعنی واخان تکلم می شود .
• سریکلی : مردم شمال واخان افغانستان با آن صحبت می نمایند.
• دراشکاشم : مردمان شرق بدخشان و غرب واخان و مردم کناره های دریای آمو با آن تکلم می نمایند.
• سنگلیچی : مردم مناطق سنگلیچ واستکول که در شمال سنجان واقع اند با این زبان حرف می زنند.
• زیباکی : در نزدیکی سنگلیچ رواج دارد.
• شغنی یزغلامی : مردمان شمال و شمال غرب اشکاشم با آن تکلم می نمایند .
• روشانی و ارشیری :‌ این زبان در کنار شرقی بدخشان و سواحل دریای آمو مروج بوده مردم با‌ آن گفتگو می کنند .

ج-زبان داردی
• کتی بشکلی : مردم غرب نورستان وکنار دریای الینگار با آن تکلم می نمایند.
• وایگلی : مردم دره نورستان . باشنده گان اطراف دریای وایگل و در شرق تا دریای کنر با این زبان صحبت می نمایند .
• شکون : ساحه این زبان در نورستان میان مناطق کتنی و دیگلی موقعیت دارد.
• پرسنی ونی : در شمال نورستان و کناه های دریای پرسن مردم با‌ آن صحبت می نمایند .
• پشه یی . پراچی و نورستانی : ساحه این زبان از گلبهار و کوهستان شروع تا تگاب . نجراب . لغمان و دره نور گسترش دارد.

د-زبان هندی
• گوربیتی : در مناطق مرکزی نورستان شرقی و کناره های غربی دریای کنر مروج است .
• کلشه یی و کهواری : در مناطق شرق نورستان با آن تکلم صورت می گیرد .
• تیراهی ‌: ساحه این لسان در قسمت های غربی دره خیبر ودکه محدود می شود که با مناطق پشتو زبان وصل می شود .
• لهندا : لهجه ملتانی است که یک تعداد مردمان هنود در کندهار با آن تکلم می نمایند .
• سندهی : باشنده گان هندو در ولایت کندهار با آن تلکم می نمایند .
• پنجابی : این زبان میان هندوها در کابل . غزنی . لوگر . جلال آباد . ترینکوت و مناطق دیگر رواج دارد .

هـ-زبان ترکی
• ازبکی : به طور عموم در بعضی ولایات شمالی کشور با این زبان تلکم می شود .
• قزاقی :در مناطق مختلف شمالی افغانستان و در قلعه نو بادغیس رواچ دارد.
• قرغیزی : در بعضی حصص ولایات شمالی و شمال شرقی با این زبان تکلم می شود.
• سرتی و یاترنچی : در بعضی نقاط افغانستان و به خصوص مردم میان چین و افغانستان با آن مکالمه می نمایند.
• ترکمنی : در شمال غرب افغانستان تا سرحد هرات این زبان مروج است .
• آذری : زبان سابق ترکی اذربایجانی است که در افشار نانکچی کابل رواج دارد .

و-زبانهای سامی . دراویدی و مغلی
• عربی : در ولایت بلخ در کنار بوینه قره مردم دو قریه با آن صحبت می کنند .
• براهوی : مردم کویته بلوچستان و مستونگ و قسمت های جنوبی ولایت هلمند با آن تکلم می نمایند.
• مغلی : در چند محله محدود ولایت هرات مردم با آن تکلم می نمایند .

_{نوشته شده توسط مدیر سایت در تاریخ 12 مهر 1392│ نظر بدهید}