تفسیر آیه سی ام سوره نور

قُل لِّلْمُؤْمِنِينَ يَغُضُّوا مِنْ أَبْصَارِهِمْ وَيَحْفَظُوا فُرُوجَهُمْ ذَلِكَ أَزْكَى لَهُمْ إِنَّ اللَّهَ خَبِيرٌ بِمَا يَصْنَعُونَ



كلمه (غض ) به معناى روى هم نهادن پلك هاى چشم است، و كلمه (ابصار) جمع بصر است كه همان عضو بيننده باشد و از اينجا معلوم مى شود كه كلمه (من ) در جمله (من ابصارهم ) براى ابتداى غايت است، و يا براى بيان جنس، و يا تبعيض باشد كه هر يك را مفسرى گفته، و معنايش اين است كه مؤمنين چشم پوشى را از خود چشم شروع كنند.

دستور غضّ بصر و حفظ عورات

پس در جمله



از آنجايى كه كلمه (يغضوا) مترتب بر (قل - بگو) مى باشد نظير ترتبى كه جواب شرط بر شرط دارد قهرا دلالت مى كند بر اينكه قول در اينجا به معناى امر است، و معناى جمله اين است كه به مؤمنين امر كن كه چشم خود را بپوشند، و تقدير آن اين است كه : ايشان را امر به غض و چشم پوشى كن كه اگر امر بكنى چشم خود را مى پوشند، و اين آيه به جاى اينكه نهى از چشم چرانى كند، امر به پوشيدن چشم كرده و فرقى ندارد، آن امر اين نهى را هم افاده مى كند و چون مطلق است نگاه به زن اجنبى را بر مردان، و نگاه به مرد اجنبى را بر زنان تحريم فرموده.

و جمله



نيز به معناى اين است كه به ايشان امر كن تا فرج خود را حفظ كنند و كلمه (فرجه ) و (فرج ) به معناى شكاف در ميان دو چيز است كه با آن از عورت كنايه آورده اند، و در قرآن كريم هم كه سرشار از اخلاق و ادب است هميشه اين كنايه را استعمال كرده، به طورى كه راغب گفته در عرف هم به خاطر كثرت استعمال مانند نص و اسم صريح براى عورت شده است.

و مقابله اى كه ميان جمله (يغضوا من ابصارهم) با جمله (يحفظوا فروجهم) افتاده،اين معنا را مى رساند كه مراد از (حفظ فروج ) پوشاندن آن از نظر نامحرمان است، نه حفظ آن از زنا و لواط كه بعضى پنداشته اند، در روايت هم از امام صادق (عليه السلام) رسيده كه فرمود: تمامى آياتى كه در قرآن درباره حفظ فروج هست به معناى حفظ از زنا است، به غير اين آيه كه منظور در آن حفظ از نظر است.

و بنابراين ممكن است جمله اولى از اين دو جمله را با جمله دومى تقييد كرده، و گفت مدلول آيه تنها نهى از نظر كردن به عورت، و امر به پوشاندن آن است.

آنگاه به مصلحت اين حكم اشاره نموده، و با بيان آن مردم را تحريك مى كند كه مراقب اين حكم باشند و آن اشاره اين است كه مى فرمايد: (اين بهتر شما را پاك مى كند، علاوه بر اين خدا به آنچه مى كنيد با خبر است ).