منظــومه

منظومه به مجموعه ای از اجرام سنگین و سیاراتی گفته میشود که همگی به دور یک ستاره در حال گردشند.
ما با منظومه شمسی به خوبی آشناییم. منظومه ای مشتمل از زمین و هفت سیاره اصلی و خورشید. علاوه بر سیارات اجرام کوچک فراوانی در منظومه شمسی گرد خورشید در حرکتند از جمله کوتوله ها، سنگ های آسمانی و ستاره های دنباله دارو همینطور ابرهای نازکی از گازها و غبار که به آنها ابرهای میان سیاره گفته می شود. بیش تر از 100 قمر طبیعی نیز در این منظومه در چرخشند.

به جز خورشید، زمین و ماه اجرام بسیار دیگری نیز وجود دارند که با چشم غیر مسلح قابل رصدند از جمله سیارات عطارد، زهره، مریخ، مشتری و زحل همینطور شهاب سنگ ها و ستارگان دنباله داری که به طور موقت قابل مشاهده اند.
اجرام بسیار زیاد دیگری نیز توسط تلسکوپ ها در منظومه شمسی رصد شده اند.
 

از سال 1990 ستاره شناسان سیارات زیاد دیگری در اطراف ستاره های دوردست کشف نموده اند. با مطالعه بر روی این اجرام و نحوه گردششان به دور ستاره مرکزی، دانشمندان امیدوارند اطلاعات کلی تر و جامعی در خصوص منظومه ها به دست آورند. برای مثال می دانیم که درمنظومه ما چهار سیاره کوچک با سطوح سخت و نزدیک به خورشید به نامهای عطارد، زهره، زمین و مریخ همینطور چهار سیاره غول پیکر با سطوح غیر جامد گازی در فاصله دورتر از خورشید به نامهای مشتری، زحل، اورانوس و نپتون وجود دارند اما کشف ستاره ای که دارای چندین سیاره غول پیکر گازی که در مدارهای نزدیک به آن ستاره در گردشند مایه حیرت دانشمندان و ستاره شناسان گردید. برای مثال یک سیاره تقریبا به اندازه مشتری حول مداری به دور ستاره 51 پگاسی (51 Pegasi) کشف شده. فاصله مدار این سیاره تا ستاره نسبت به فاصله مدار سیاره عطارد در منظومه شمسی به خورشید، کمتر است.

 

مطالعه ی ۹ سیاره ، برای مطالعه ی منظومه شمسی ضروری است :

  • تیر یا عطارد (مرکوری) _ این سیاره کوچکترین سیاره ی منظومه ی شمسی  و نزدیکترین سیاره ی خورشید است . ۸۸ روز طول می کشد تا یک دور کامل به دور خورشیدا بزند و نیز همین مقدار برای چرخش یه دور محور خود زمان لازم دارد . دیدن آن مشکل است و این به علت مجاورت ان با خورشید است . اما مطالعتی که بر روی آن شده ، آشکار ساخته است که بر روی سطح آن تپه های بسیاری وجود دارد . در این سیاره آب وجود ندارد . فاصله ی آن از خورشید ۵۸ میلیون کیلومتر است .

  • ناهید یا زهره (ونوس) _ این سیاره نزدیکترین سیاره ی به کره ی زمین است . فاصله ی آن ا خورشید ۱۰۸ میلیون کیلومتر است . تقریباً به اندازه و وزن کره زمین است . ۷/۲۲۴ روز طول می کشد تا چرخش خود را به دور خورشید کامل نماید و ۳۰ روز طول می کشد تا به دور محور خود بچرخد . در حال حاضر انسان توانسته سفینه ی فضایی خود را در این سیاره فرود آورد . این سفینه به وسیله ی شوروی به فضا پرتاب شد .

  • کره ی زمین _ زمین تنها سیاره ی منظومه ی شمسی است که انسان در آن زندگی می کند . فاصله ی آن از خورشید ۱۵۰ میلیون کیلومتر است . ۵/۳۶۵ روز طول می کشد تا گردش خود را به دور خورشید کامل نماید . چرخش کامل آن به دور محور خود ۲۴ ساعت طول می کشد . ماه ، قمر کره ی زمین است و به دور آن می چرخد .

  • مریخ (مارس) _ این سیاره به رنگ قرمز است . بعد از کره ی زمین ، تنها سیاره ای است که علائم حیات گیاهی در آن دیده شده است . مطالعات آشکار ساخته اند که در قطبهای کوههای یخی وجود دارد . فاصله ی آن از خورشید ۲۲۸ میلیون کیلومتر است . حدود ۶۸۷ روز طول می کشد تا گردش خود را به دور خورشید کامل کند . در مدت ۲۴ ساعت و ۳۷ دقیقه یک دور به دور محور خود می چرخد . این سیاره دو قمر کوچک به نامهای فوگوس و دیاموس دارد .

  • مشتری (ژوپیتر) _ این سیاره بزرگنرین سیاره ی خانواده ی منظومه شمسی است . فاصله آن از خورشید ۷۷۸ میلیون کیلومتر است . طی مدت ۸/۱۱ سال گردش خود را به دور خورشید کامل می نماید ، در حالی که در مدت ۹ ساعت و ۵۰ دقیقه یک دور کامل به دور محور خود می زند . ۳۱۷ برابر سنگین تر از کره ی زمین است . چون فاصله ی زیادی از خورشید دارد ، سیاره ای سرد است . روی هم چهارده قمر دارد .

  • کیوان یا زحل (ساتورن) _ این سیاره ، سیاره ای ویژه ای در منظومه ی شمسی است . فاصله ی آن از خورشید ۱۴۲۷ میلیون کیلوتر می باشد . ۵/۲۹ سال طول می کشد تا چرخش خود را به دور خورشید کامل کند ، در حلی که چرخش آن به دور محور خود مدت ۱۰ ساعت و ۱۴ دقیقه بیشتر طول نمی کشد . و در آن حلقه های بسیاری وجود دارد . این سیاره ۱۷ قمر دارد .

  • اورانوس _ در مدت ۸۴ سال گردش خود را به دور محور خورشید کامل می کند و ده ساعت و ۴۹ دقیقه طول می کشد تا به دور محور خود می بچرخد . این سیاره ۵ قمر دارد . فاصله ی آن از خورشید ۲۸۷۰ میلیون کیلومتر است .

  • نپتون _ در مدت ۸/۱۶۴ سال یک دور کامل به دور خورشید و در مدت ۱۵ ساعت و ۴۸ دقیقه یک بار دور محور خود می زند . فاصله ی آن از خورشید ۴۴۹۷ میلیون کیلومتر است . این سیاره دو قمر دارد .

  • پلوتو _ پلوتو دورترین سیاره از خورشید است ۴۰/۲۸۴ سال طول می کشد گردش خود را به دور خورشد کامل نماید و در مدت ۱۵۳ ساعت دور محور خود می چرخد . فاصله ی آن از خورشید ۵۹۰۰ میلیون کیلومتر است و یک فمر دارد .

      علاوه بر این سیارات ، حدود ۱۵۰۰ شبه ستاره نیز وجود دارند که آنها هم به دور خورشید در حال چرخش می باشند . در حقیقت آنها تکه های کوچک جدا شده از سیارات بزرگتر هستند که اکنون دور خورشید می گردند .

  •