رابطه حیا،عفاف و حجاب

فهرست:

حیا ملکه‌ای است که موجب خودداری از کارهای زشت می‌شود. انگیزه‌ی حقیقی گرایش زن به حجاب، احساس فطری یا غریزی شرم و حیاست. شرم و حیا در زن نسبت به بیگانه مانند غیرت در مرد است؛ به عبارت دیگر، درک و شعور فطری و الهام غریزی زن به حفظ خود از دستبرد نااهلان برای ارتقای ارزش وجودی خویش است.

در شرم و حیا، عشق و اشتیاق به عفاف و پاک‌دامنی تدبیر مکانیسمی نهفته در خلقت و فطرت زن است که او را وا می دارد گاهی به صورت ناخودآگاه خود را از چشم نامحرم بپوشاند. به همین دلیل، وقتی احساس حجب و حیا را از دست می دهد در محیط ناامن اجتماع هم کشف حجاب می‌کند؛ و برعکس، وفتی احساس شرم و حیا در او زنده است در محیطی که امنیت کامل هم وجود دارد، باز هم تمایل دارد خود را بپوشاند. احساس حیا و شرم از انجام دادن کارهای زشت از ثمرات عفاف به شمار می‌آید. هر قدر این احساس شرم از زشتی‌ها در انسان بیشتر باشد، عفت او بیشتر خواهد بود‌.

امام علی (ع) می فرماید: « شرم از خداوند و خلق او باعث عفت و بزرگی می‌شود». بدون شک، به تناسب ویژگی‌های روحی و جسمی انسان، آفرینش لباس و پوشش و روی آوردن فطری او به آن یکی از نعمت‌ها و هدایای الهی محسوب می‌شود. در فرهنگ اسلامی، انسان لباس نمی پوشد که تن را عرضه کند، بلکه لباس می پوشد تا خود را بپوشاند. لباس برای او یک حریم است؛ به منزله‌ی دژی است که تن را از دستبرد چپاولگران محفوظ می‌دارد و کرامت او را حفظ می‌کند. لباس برای آن است که تحریک جنسی را کم کند نه آن که بر قدرت تحریک بیفزاید.

شاید در مقام ادعا همه‌ی انسان‌ها خود را مؤمن و متعهد بدانند، اما کسی این ارزش و مقام عالی انسانی (گوهر عفاف) دارد که ویژگی‌های زیر را داشته باشد: الف) باوقار بودن: زن عفیف از هر کار سبک و نامناسبی که موجب جلب توجه دیگران شود پرهیز می کند. شیوه‌ی راه رفتن، لباس پوشیدن و رفتارش به گونه‌ای نیست که نظر نامحرمان را به سوی خود جلب نماید. ب) عفت کلام: زن باعفت ساده و آرام و بی ‌وسوسه حرف می‌زند و از سخنان غیر ضروری با نامحرم دوری می‌کند. ج)پرهیز از خودنمایی: زن پاک‌دامن از مظاهر خودنمایی هم چون نشان دادن زینت‌های خود، بیرون گذاشتن قسمتی از موی سر یا آرایش چهره برای نامحرم پرهیز می‌نماید. د) پوشش مناسب: زن عفیف از انتخاب لباس‌های نازک و چسبان و رنگ‌های تن و زننده‌ای که زمینه ساز جذب نامحرم به سوی او می‌شوند، اجتناب می‌ورزد. ه) کنترل رفت و آمدها: زن عفیف از رفتن به مراکز و مکان‌های‌ آلوده و نامناسب، همچون مجالس گناه و لهو لعب خودداری می‌کند.

بنابراین، عفاف به عنوان پیش زمینه‌ی اساسی باید مورد توجه قرار گیرد. گرچه نگاه به مسأله‌ی حجاب، برای رشد معنوی و اخلاقی جامعه مؤثر است، اما سالم سازی بنیان‌های اخلافی جامعه مؤثرتر است. بی‌تردید، عفاف در اصلاح بنیان‌ها مؤثر است؛ همچنین، حیا در ارتباطی متقابل با عفاف، گاه معلول و گاه علّت است. باید دانست حجاب واقعی، جز در پرتو این دو میسر نخواهد بود. سالم‌سازی اخلاقی یک جامعه محدود به حجاب نیست، بلکه مجموعه‌ای از چگونگی رفتارها و باید و نبایدهای فردی و اجتماعی با ارتقای سطح عفاف و حیای جامعه، ارتباط مستقیم دارند. در حقیقت، حجاب پوششی ویژه و عفت خصلتی برخاسته از بینش و منش است. حجاب می‌تواند ریایی، تحمیلی، ظاهری یا غیر اختیاری باشد، ولی عفت، خصلتی ارزشی و اختیاری است. امام علی (ه) می‌فرماید: «پاک بودن، خصلت زیرکان است».