منطقه 1 تهران
(امام زاده ها)
صفحه اصلی
درباره ما
گالری عکس
تماس با ما
معرفی مکان ها
- رود دره ها
- کاخ موزه ها
- بوستان ها
- امام زاده ها
- جاذبه های
ورزشی و
تفریحی - موزه های
علمی - جاذبه های
تاریخی - مساجد و
حسینیه ها
به علت كوهستاني بودن محدوده، بقعه و صحن و حياط آن نسبتا كوچك است. همچنین، حرم امام زاده كوچك و فرم معماري ظاهري آن بي پيرايه است. فضای داخل حرم نیز در سال هاي گذشته آينه كاري شده است. ارتفاع گنبد سبز رنگ امام زاده كوتاه است و همانند ساير بناهاي جانبي داراي پوشش شيرواني است. ضريح چوبي نسبتا بزرگي كه از نظر اندازه به هيچ وجه با فضاي كوچك حرم متناسب نيست بر روي مرقد شريف اين بزرگوار قرار گرفته و اطراف آن را بسيار محدود كرده است.
تابلوهاي نقاشي تمثال مبارك حضرت اميرالمومنين (ع) كه بر روي پوست نقش بسته و نسخه‌ای از زيارت وارث كه بيش از صد سال قدمت دارد، نمونه هايي از آثار ارزشمند بجا مانده از گذشته و در معرض نمایش در این امامزاده هستند.
عناصر تشکیل دهنده: سقاخانه اي كوچك و منبری رنگي كه در كنار حوض باصفايي قرار دارد و چشمه آبي كه از آن مي جوشد، زينتي زيبا چون نام علمدار كربلا را بر خود دارد. مسجدی نیز در سال‌های اخیر در مجاورت اين حرم ساخته شده است.
علاوه بر جذابیت‌های معنوی مکان، سیمای بسیار زیبایی در حیاط این مجموعه به وجود می‌آید که چشم هر زائری را خیره می‌کند. كوه هاي زيبا و سر به فلك كشيده البرز با اندكي برف بر روي آن در پشت ابر و مه اي رقيق زيبايي اين چشم‌انداز را دو چندان مي كند. درختان تنومند، منظر كوهها و دره هاي اطراف، صداي روخانه و غيره همه و همه از جمله زيبايي هاي وصف ناپذير اين مكان مقدس است.
معرفی شخصیت منتسب به مکان: در زيارتنامه اي كه در اين بقعه نصب است، اين بزرگوار از فرزندان و نوادگان حضرت امام موسي كاظم (ع) معرفي شده است. در متن زيارتنامه از ذكر واسطه هاي سلسله نسب پرهيز شده است و منظور فرزند بلافصل امام هفتم نيست اما نسب شناسان در مورد سلسله نسب شريف ايشان اختلاف نظر دارند و برخي اين بزرگوار را از عموزادگان حضرت عبدالعظيم دانسته و نسب ايشان را چنين ذكر مي كنند: ابراهيم بن ابي عبدالله محمد بن عبيدالله الامير بن عبدالعباس حسن بن جعفر بن حسن بن امام حسن مجتبي كه بنابر نظر اكثر نسب شناسان همين قول صحيح است و ايشان حسني است و نه مولوي.
پس از ورود به شبستان در انتهای دیوار آن، ضریح امامزاده در اتاق کوچکی قرار دارد. رنگ سبز بنا به این مجموعه فضای روحانی خاصی داده است. مساحت مجموعه ۱۲۰ متر مربع است و حسینیه‌ای نیز در مجاورت آن قرار دارد. بنای امامزاده فاقد گنبد است و در كاشيكاري مختصر بالاي ورودي بعقه، كه از زمان ناصر الدين شاه باقي مانده، شجره نامه امامزاده ذکر شده است. به طور کلی معماری مجموعه فاقد تزئینات خاص است.
حیاط مجموعه در سطح پایین‌تری نسبت به خیابان اصلی قرار گرفته است تعدادی از قبور شهروندان در آن دیده می‌شود. حیاط این مجموعه مزین به درختانی است که عمر طولانی دارند.
زائران بقعه اغلب از ساکنان محله هستند و در زمان برگزاری مراسم مذهبی تعداد زائرین امامزاده که از محله‌های اطراف مراجعه می‌کنند بیشتر می‌شود.
وضوخانه و سرویس بهداشتی از جمله امکاناتی است که مانند بسیاری دیگر از مراکز اقامه نماز، برای زائران و نمازگزاران در این مکان فعال است.
ریشه جذابیت:
مردم این منطقه و اطراف، به خصوص كسانی كه از قدیم با این بقعه آشنایی دارند اعتقاد بسیار زیادی به كرامات و شخصیت والای امامزاده اسماعیل دارند. این مسئله را می‌توان در بیان احساسات، نحوه زیارت، نذور و عقاید مردم نسبت به امامزاده به وضوح مشاهده كرد.
دسترسی با وسایل حمل و نقل عمومی
با 15 دقیقه پیاده روی می‌توان از میدان ندا چیذر به مرقد امامزاده اسماعیل رسید.
برای رسیدن به چیذر:
تاکسی: در پایانه ترمینال سواریهای میدان تجریش (ضلع شمال غربی میدان) سوار ماشین‌های "خط تجریش- چیذر" و یا سوار ماشین‌های "خط مترو قیطریه- چیذر" شده و در انتهای مسیر پیاده شوید. همچنین می‌توانید از چهار راه پاسدارن، سوار ماشین‌های "خط چهارراه پاسداران- تجریش" شده و در ابتدای خیابان کلهری در خیابان پاشاظهری پیاده شوید و با اندکی پیاده روی (یکی دودقیقه) به مقصد می‌رسید.
اتوبوس: با استفاده از اتوبوس‌های "خط میدان قدس- میدان رسالت "(این خط تنها در مسیر میدان قدس به سمت میدان رسالت از این ایستگاه می‌گذرد)، "خط پیچ شمیران- تجریش"، "خط میدان امام خمینی- تجریش" و "خط پایانه دستواره (میدان نوبنیاد)- تجریش" در ایستگاه پل رومی پیاده شوید و از تاکسی‌های فوق استفاده نمایید.
بقعه و بارگاه به روایت تاریخ:
بارگاه منور حضرت صالح ابن موسی الکاظم علیه السلام یکی از پر جاذبه ترین اماکن مذهبی و یکی از با شکوه ترین امامزاده‌های ایران است که مشتاقان اهل بیت عصمت و طهارت از اقصی نقاط ایران و خارج از ایران به زیارتشان می‌شتابند.
می گویند درگذشته های دور به دلیل عدم دسترسی به وسیله نقلیه و صعب العبور بودن تجریش در زمستان، زایران با خود نمک می آوردند و در مسیر می پاشیدند تا راه را برای دیگر زایران باز کنند و از آن تاریخ به بعد، نمک هم جزو نذریات این بقعه شد و زایرانی که استطاعت مالی ندارند، نیازمند این نمک های نذری هستند و آنها را می گیرند و خود به کار می برند یا به فروش می رسانند.
بنای اولیه و اصلی بقعه و بارگاه سده پنجم هجری ساخته شده است، که در جریان حملات مغول به ری، حدود سال 617 هجری ویران و مجدداً در سال 700 هجری، غازان خان آن را احیاء و بازسازی می کند. بعد از زمان ایلخانیان و در دوره صفویه و قاجاریه نیز بخش هایی به اصل بقعه افزوده شد.
مرحوم مصطفوی می نویسد: این بنای چهارگوش بزرگ و محکم تصور می رود مربوط به قرن هفتم هجری یا هشتم باشد. و در کنار آن درخت چنار کهنسال در آبادی بزرگ تجریش واقع می باشد. هلاکو میرزا فرزند فتحعلی شاه قاجار در سال 1210 بانی تعمیرات و تزئینات آن شده، نقاشی های آن را انجام داده است. طبق کتیبه موجود در بنا مدفن صالح برادر امام هشتم می باشد. در سال 1323 خورشیدی مرحوم حسن فداکار بانی تغییرات و نصب کاشی مجدد در گنبد آن شد.
مدخل ورودی کنونی نیز از خیرات اوست چرا که قبل از آن در ورودی از طرف غرب امام زاده باز می شد که به سمت شمال انتقال داده شد و همچنین ایوان و رواقی نیز در همین بخش شمالی در سال های گذشته افزوده شده است. در داخل حرم وسیع امام زاده، صندوقی چوبین وجود دارد که متعلق به دوران صفویه یا افشاریه است و بسیار جلب توجه می کند. ضریح نیز تماما از نقره است که از وقفیات مرحوم آقامیرزاسعیدخان، وزیر امور خارجه دوران قاجار است.
بعد از انقلاب اسلامی، گنبد بزرگتری ساخته شد که روی گنبد بالای حرم نصب شده و نیز دو گلدسته از دهه 80 به بعد به صحن اضافه شده است.
محوطه امامزاده صالح پیش از تغییر فضای خیابانی تجریش محوطه‌ای کاملاً محصور شده همچون، دیگر زیارتگاه‌های ایران بود که چنار قطوری که به ثیت میراث فرهنگی نیز رسیده بود در میان حیاط آن جلوه خاصی داشت. راه ورودی زیارتگاه از بازار امکان پذیر بود.
پس از تغییر شکل میدان تجریش و ایجاد فضاهای جدید، زیارتگاه از حصار دیوارها درآمد و درخت چنار آن نیز قطع شد. در حال حاضر، امامزاده صالح با نرده‌های آهنی که راه ورودی به محوطه آن است و وقوع آن در کنار میدان تره بار و میوه و ترمینال اتوبوس‌ها و مینی‌بوس‌ها جلوه گذشته خود را ندارد.
مدفونین در جوار امامزاده:
این امام زاده آرامگاه بسیاری از افراد عمومی و رجال سیاسی و درباری دوران قاجار بوده است. در این آرامگاه بیش از 150 نفر دفن شده اند که بسیاری از آنها افراد مشهور و معروفی بوده اند از جمله می توان به میرزانصرالله خان نائینی ملقب به مشیرالدوله اشاره کرد که فرمان مشروطیت توسط وی به ملت ابلاغ شد.
وی در سال 1325 هـ.ق درگذشت و در کنار صحن امام زاده دفن شد. همچنین محمدولی خان تنکابنی ملقب به سپهسالار نیز در این قبرستان آرمیده است.
نذر و نیاز در امامزاده:
از شاخصه های این امامزاده تجریش نشین، ورودی زایران دختران جوان است که برای طلب حاجت شان، نان، پنیر، سبزی، خرما یا نمک نذر امام زاده می کنند، اما نذر نمک داستان جالبی دارد: می گویند در گذشته های دور به دلیل عدم دسترسی به وسیله نقلیه و صعب العبور بودن تجریش در زمستان، زایران با خود نمک می آوردند و در مسیر می پاشیدند تا راه را برای دیگر زایران باز کنند و از آن تاریخ به بعد، نمک هم جزو نذریات این بقعه شد و زایرانی که استطاعت مالی ندارند، نیازمند این نمک های نذری هستند و آنها را می گیرند و خود به کار می برند یا به فروش می رسانند.
بنای اصلی امامزاده برجی هشت ضلعی است که هر ضلع آن از داخل 25/ 2 متر عرض دارد و از آجر ساخته شده است. اين بناي هشت ضلعي را از آثار قرن هفتم هجري دانسته‌اند. گنبد بیرونی بنا پيازي شکلی است.
ایوان ساختمان به صورت رواق به همراه طاق‌های جناقی است که با کاشیکاری بر روی آن تزئین شده است. اين بنا داراي دو شبستان زنانه و مردانه است. آیینه کاری بسیار زیبای بنا، فضای خاص را خلق نموده که با آرامشی معنوی همراه است. از تزئینات حیاط مجموعه نیز می‌توان به آبنمای سنگی آن اشاره کرد. بقعه امامزاده قاسم در سال 1351 تحت شماره 908 به عنوان یکی از آثار ملي کشور به ثبت رسيده است.
ریشه جذابیت:
محوطه امامزاده قاسم از جمله فضاهایی است که در آن می‌توان شاهد مراسم مذهبی اصیل شمیرانی‌ها بود. اعیاد فطر، غدیر و شب‌های ماه رمضان از جمله ایامی است که طبق سنت همیشگی، امامزاده پذیرای زائران بسیاری است. در این ایام، از زائران با غذاهای نذری پذیرایی می‌شود.
علاوه بر جنبه معنوی و زیارتی، صحن این امامزاده، به دلیل قرارگیری امامزاده در ارتفاعات کوهپایه‌ای، چشم‌اندازی بسیار وسیعی به شهر تهران دارد و جنبه سیاحتی مراجعه به این مکان نیز قابل توجه است.
مرقد این بزرگوار نه تنها از شمیران و تهران، بلکه مراجعانی از کل ایران و حتی سایر کشور‌های مسلمان نشین جهان دارد. زائران امامزاده معتقدند که ایشان حاجت بسیاری از آنها را برآورده کرده‌اند.
معرفی شخصیت منتسب به مکان: طبق معتبرترین نظرات، جناب قاسم بن حسن بن زید بن حسن مجتبی علیه السلام در این مکان دفن می‌باشند. دختر ایشان به نام خدیجه همسر حضرت عبدالعظیم حسنی بودند. این امامزاده که مانند بسیاری دیگر از سادات و علویان، تحت تعقیب مأموران بنی امیه و بنی عباس قرار داشتند، به سمت کوههای البرز که مأمن مناسبی بود عزیمت کردند و پس از وفات یا شهادت، در منطقه بالادژ مدفون شدند. این منطقه بعدها به نام ایشان، امامزاده قاسم نامیده شد.
یک باب سوپرمارکت در مجاورت درب ورودی شبستان خواهران در داخل مجموعه فعال است. ولی در مجاورت مجموعه، واحدهای تجاری گوناگونی هم در ضلع شرقی و هم ضلع غربی مجموعه قرار دارند. همچنین وضوخانه و سرویس بهداشتی نیز در بخش جنوبی مجموعه قرار دارد.
امامزاده قاسم (ع) از نوادگان حضرت امام حسن مجتبي (ع) هستند. زمانی که ایشان مورد تعقیب مأموران بنی امیه و بنی عباس قرار گرفتند، به طرف کوه هاي البرز که محل مناسبی براي اختفا بود حرکت می‌کنند و در منطقه‌ای بالاتر از تجريش، بر فراز بلندي مشرف به روستاي ييلاقي گلاب‌دره وفات کرده و یا به شهادت می‌رسند.
پیشینه بناي امامزاده قاسم (ع) براساس کتيبه موجود در ضريح چوبي، مربوط به سال 936 هجري قمري و قديمي ترين آثار اين بقعه از جمله صندوق چوبي مرقد مربوط به زمان شاه طهماسب صفوي است. بنای امامزاده در دوره قاجار توسعه داده شد.
باغ ملک:
باغ تاریخی ملک با وسعتی حدود 37 هزار متر مربع، بزرگترين باغ غير سلطنتي شميران است. شهرداری تهران در سال‌های اخیر این باغ را خریداری کرده و در حال آماده سازی آن به صورت بوستان جهت استفاده عموم است.
این باغ که در پای کوه دربند واقع شده از معدود ییلاقات تهران (شمیرانات) است که از ساخت و ساز به دور مانده است. باغ ملک در سال 1381 دچار آتش سوزی احتمالاً عمدی شد و بسیاری از درختان قدیمی آن سوختند با این حال هنو هم تعدادی درخت کهنسال مثمر و غیرمثمر مانند گردو، چنار، نارون، افرا، اقاقیا در آن یافت می‌شود. پس از وقوع آتش سوزی، سازمان ميراث فرهنگي آن را در فهرست آثار ملي به ثبت رساند و مقرر شد که حتي اگر همه درختان اين باغ قطع شوند، اجازه ساخت و ساز در آن صادر نشود..
در زمستان 1391 شهرداری منطقه یک تهران فعالیت‌های پردامنه‌ای در این باغ را در دست انجام داشت تا باغ را به بوستانی عمومی تبدیل کند. محوطه سازی‌های زیبا، دیوارچینی‌ها و سنگفرش‌های منطبق بر طبیعت و ساختار بوستان و احیاء و مرمت خانه قدیمی موجود در این باغ برخی از فعالیت‌های شهرداری در ابن بوستان است.
امکانات رفاهی :
در این بوستان آلاچیق، برکه، آبشار، باغ پرندگان، رستوران، محوطه سازی و... پیش بینی شده که تا حد زیادی پیشرفت کار داشته است.