پیامبر اکرم(ص) و ائمه اطهار علیهم السلام این مفسّران حقیقی قرآن، آیات فراوانی را به امام زمان(عج)، تفسیر و تأویل یا بر آن تطبیق داده اند که به برخی از آنها اشاره می شود:

و ما اراده کردیم برآنان که در زمین مستضعف واقع شدند، منّت بگذاریم و آنان را پیشوایان و وارثان زمین قرار دهیم.

از علی بن ابی طالب علیه السلام در تأویل این آیه رسیده است که: مراد از مستضعفان، خاندان پیامبر(ص) است که خداوند، سرانجام مهدی این خانواده را بر می انگیزد و آنان را بدو به عزت و شکوه می رساند و دشمنانشان را خوار و بی مقدار می کند.

خداوند به کسانی از شما که ایمان آورند و کارهای شایسته انجام دهند، وعده داده است که آنان را در روی زمین به حاکمیّت برساند.

امام سجّاد علیه السلام در توضیح این آیه فرمودند: به خدا سوگند، این مؤمنان شایسته کردار، شیعیان ما اهل بیت اند. خداوند این نوید و وعده مبارک را به دست بزرگ مردی از خاندان ما تحقق خواهد بخشید، که او، مهدیِ این امّت است.

به راستی، ما پس از نوشتن در ذکر (همه کتاب های آسمانی یا تورات) در زبور داود نیز نوشتیم که بندگان نیکوکار من، ملک زمین را به ارث خواهند برد.

امام باقر علیه السلام در تفسیر این آیه می فرمایند: مراد از آنها، اصحاب حضرت مهدی(عج) در آخرالزمان است.

او خدایی است که رسولش را با دین حقّ فرستاد، تا او را بر همه ی آیین ها پیروز کند. هرچند که مشرکان، این کار را نپسندند.

ابوبصیر از امام صادق علیه السلام درباره این آیه پرسید. آن حضرت در پاسخ فرمودند: به خدا سوگند، تأویل این آیه هنوز واقع نشده است. ابوبصیر می پرسد: فدایت گردم، تأویل این آیه چه هنگامی تحقق خواهد یافت؟ امام صادق علیه السلام می فرمایند: آنگاه که قائم آل محمد(عج) به اراده الهی قیام کنند. هنگامی که آن حضرت قیام کردند، از شرک و شرک گرایی، اثری نخواهد ماند و دین حق بر همه آیین ها چیره خواهد شد.

بدانید خداوند زمین را پس از مردنش، زنده خواهد ساخت.

امام باقر علیه السلام در توضیح این آیه می فرمایند: خداوند متعال، زمین را پس از آنکه اهل آن کفر بورزند، به دست حضرت قائم(عج) زنده خواهد کرد. حضرت باقر علیه السلام در روایت دیگری، در این باره می فرمایند: منظور از مردن زمین، کفر ورزیدن اهل آن است. خداوند، آن را به یاری حضرت قائم(عج) زنده خواهد کرد؛ یعنی عدالت را در آن استقرار خواهد بخشید.

...و کسی که مظلومانه به قتل برسد، ما به ولّی او، تسلط بر قاتل را داده ایم (یا دیه بگیرد یا قصاص کند یا درگذرد). پس آن که در مقام قتل و خونریزی، اسراف نکند، از جانب ما، منصور و مؤید خواهد بود.

امام باقر علیه السلام در تبیین مضمون این آیه می فرمایند: مراد از قُتِل مظلوما حسین بن علی علیه السلام است که مظلومانه کشته شد و اولیای خون آن حضرت، ماییم. هنگامی که قائم ما قیام کند، خون امام حسین علیه السلام را خواهد خواست... و انه کان منصورا؛ یعنی جهان به پایان نخواهد رسید، تا انتقام این خون به دست مردی از خاندان رسول صلی الله علیه و آله گرفته شود. مردی که جهان را از قسط و عدل پر خواهد کرد، همان گونه که پیش از آن، از ستم لبریز می شود.

بقیة الله (ذخیره الهی) برای شما مردم ـ اگر مؤمن باشید ـ از هر چیزی و هر کسی، بهتر است.

مرحوم طبرسی در کتاب احتجاج از علی بن ابی طالب علیه السلام روایت می کند که: بقیة الله یعنی مهدی(عج)، که پس از سپری شدن دوره ای طولانی، خواهد آمد و زمین را از عدل پرخواهد ساخت، همان گونه که از ستم پر می شود.

امام باقر علیه السلام می فرمایند: هنگامی که حضرت مهدی(عج) قیام کنند، به دیوار کعبه تکیه می کنند. آنگاه، نخستین سخنی که بر زبان جاری می سازند، عبارت است از آیه بقیة اللّه خیرلکم ان کنتم مؤمنین. از آن پس، هر مسلمانی که به آن حضرت سلام می دهد، از این عبارت استفاده خواهد کرد: السلام علیک یا بقیة اللّه فی ارضه.

آن کیست که دعای بیچاره مضطر را به اجابت می رساند و رنج و اندوه را برطرف می سازد و شما را جانشینان بر روی زمین قرار می دهد.

از امام صادق علیه السلام روایت شده است: این آیه درباره قائم آل محمد صلی الله علیه و آله نازل شد. به خدا سوگند، اوست که هنگام قیام، در مقام ابراهیم، دو رکعت نماز می خواند و دست به دعا برمی دارد. آنگاه، خداوند، دعای او را اجابت می کند و ناراحتی اش را می زداید و او را خلیفه خود در زمین قرار می دهد.

کسانی که اگر آنها را در زمین ساکن کردیم، نماز را بر پا می دارند و زکات می دهند و امر به معروف و نهی از منکر می کنند.

امام باقر علیه السلام می فرمایند: این آیه متعلق به خاندان محمد صلی الله علیه و آله است؛ یعنی دوازدهمین امام، حضرت مهدی موعود(عج) و یاران ایشان که خداوند، آنها را در شرق و غرب جهان، جای می دهد و دین اسلام را چیره می کند و هر بدعت باطلی را به یاری او و یارانش محو می کند.

الم. این کتاب که هیچ تردیدی در آن نیست، مایه هدایت پرهیزکاران است؛ آنانی که به غیب ایمان آورده اند، نماز را برپا می دارند و از آنچه به آنها روزی کرده ایم، انفاق می کنند.

یحیی بن ابی القاسم می گوید: از امام صادق علیه السلام درباره این آیات پرسیدم. آن حضرت در پاسخ فرمودند: مراد از متقیان، شیعیان علی بن ابی طالب علیه السلام اند و غیب، هم همان حجّت غائب است. و در جای دیگر، امام صادق علیه السلام در این باره می فرمایند: یؤمنون بالغیب؛ یعنی ایمان بیاورند به قیام قائم(عج).

پس به کارهای نیک سبقت گیرید. هرجا که باشید، خداوند همه شما را گرد خواهد آورد.

ابوخالد می گوید: امام باقر در تفسیر این آیه فرمودند: در کارهای نیک از یکدیگر پیشی گیرید؛ یعنی به ولایت چنگ بزنید. مراد از این فرمایش خداوند که هرجا باشید، همه شما را گرد خواهد آورد، اصحاب حضرت قائم(عج)اند که شمارشان سیصد و اندی نفر است. به خدا سوگند، امّت معدود که در آیات قرآن ذکر شده است، ایشانند... آنها همانند ابرهای پاییزی در یک ساعت (از سرتاسر عالم) جمع خواهند شد.

سوگند به عصر که انسان در زیانکاری است. مگر آنان که ایمان آورده اند و کارهای نیک انجام می دهند و یکدیگر را به حق و پایداری سفارش می کنند.

مفضل بن عمر از تفسیر این سوره پرسید. امام صادق علیه السلام این گونه پاسخ دادند: سوگند به عصر؛ یعنی عصر قیام حضرت قائم(عج). و انسان در زیانکاری و خسران است؛ یعنی دشمنان ما اهلبیت در زیانند. مگر کسانی که ایمان آورند؛ یعنی آن که به آیات خدا ایمان آورند... یکدیگر را به حق سفارش کنند؛ یعنی به امامت سفارش کنند. یکدیگر را به صبر و پایداری توصیه کنند؛ یعنی در دوران غیبت امام زمان(عج)، مردم را به پایداری در اعتقادات تشویق می کنند.